Türk Lirası İle İşlem Yapmak


 

Türkiye'nin Fırat Kalkanı güçleri ve Özgür Suriye Ordusu 2016'da Cerablus'u kurtarıp bölgeyi teröristlerden temizlemiş ve Suriye'yi bölmeye çalışan ayrılıkçıların hayalini sona erdirmiştir. Bunu, 2018 Zeytin Dalı Harekâtı’nın Türk güçleri ve Özgür Suriye Ordusu tarafından Afrin ve çevre köyleri bölücü PYD milislerinden kurtarıldığı ve temizlendiğinin ilan edilmesi izlemiştir. Bütün bunlar güvenlik ve istikrarı sağlamak ve Suriye'nin toprak bütünlüğünü korumak için gerçekleştirilmiştir.

Suriye para birimini Türk lirası ile değiştirmek için çağrılar yapılmıştır. Bunun üzerine Halep, İdlib ve Suriye kuzeyindeki bir kısım Özgür Suriye Ordusu mensupları, bu değiştirme işini yasal hale getirmeye çalışmıştır, ancak engeller ve zorluklarla karşılaşmışlardır.

Suriye Lirası son zamanlarda yabancı para birimleri karşısında rekor düzeyde değer kaybı kaydederek bir ABD doları için 3500 bariyerine dayandıktan ve bir paket ekmek fiyatı bin Suriye lirasını aştıktan sonra, halk, Türk para biriminin dolaşımı dışında günlük yaşamlarının zararını durdurmaya yönelik bir alternatif bulamamıştır.  Türk Lirası dışında olumlu yönde istikrar getirecek, ekonomi ve iş sektörünü destekleyecek ve istihdam konusunda umutları uyandıracak başka bir para birimi olmamıştır. Bunun sürdürülebilmesi için de kalıcı Türkiye desteğine ihtiyaç vardır.  Zira Suriye Lirasının hızlı değer kaybetmesi dükkânların kapanmasına ve satışların askıya alınmasına yol açmıştır.

Türkiye'nin, Suriye kuzeyinde ki (PTT) postaneleri, yerel meclislerin Suriye lirasının yerini Türk lirası ile değiştirme kararlarının ardından, Suriye para biriminin çöküşünün olumsuzluklarını önlemek amacıyla, artan talebi güvence altına almak amacıyla büyük miktarlarda Türk parası ve küçük miktarlarda madeni para (Madeni Türk Lirası ) ile destekleme çalışmalarına başlamıştır.

Yerel kaynaklara göre bu adım, döviz kurundaki istikrarsızlık nedeniyle Suriye lirasının Türk para birimi cinsinden değiştirilmesi yönündeki büyük talepler sonrasında gelmiştir. Suriye lirasının satın alma değerinin düşmesinin ardından Halep, Hama ve İdlib halkı, Suriye yerine Türk Lirası ile işlem yapmayı tercih ettiklerini açıklamışlardır. Mal veya ücret ve maaşların fiyatlandırılması açısından, bazı tacirlerin, kuruluşların ve yerel meclislerin Türk Lirasını kabul etmeye başladıkları bir dönemde, görünen o ki; pek çok kişi Suriye lirası yerine Türk Lirası ile alışveriş ve işlem teklifini kabul etmektedir. Zira böylece Suriye Lirasının çöküşü ve satın alma değerindeki düşüş risklerini güvence altına almış olacaklardır.  Gerçekte tüccarlar ve döviz dükkânı sahipleri günlük işlemlerinde Türk parasını benimsemeye başlamışlardır. Kuzey Suriye'deki İdlib vilayetinde tek yakıt tedarikçisi olan Wedd şirketi fiyatlarını Türk Lirası üzerinden yayınlayarak İdlib'deki yakıtların Türk lirası olarak satılacağını vurgulamıştır. İdlib'deki Şam Bankası ve Sarmada' daki Para Kurumu da Türk Lirasıyla işlem görmeye başladığını duyurmuştur. Suriye lirasının değerindeki büyük düşüşten sonra, Geçici Suriye Hükümeti, onayını duyurmak, Suriye Lirasındaki anlaşmayı iptal etmek ve Türk lirası ile temel malzemeleri fiyatlandırmak için hızlı davranmıştır. Suriye Geçici Hükümeti Başkanı, kurtarılmış bölgelerdeki işçi ve çalışanların satın alma gücünü korumak için, Türk lirasın nakit olarak dolaşımının sağlanması gerektiğini, ekmek, yağ türevleri ve diğerleri gibi temel malzemelerin fiyatlandırmasının Türk lirasıyla başladığını belirtmiştir. Netice itibariyle bu da bölgede ekonomik istikrara yol açacak ve  bölgenin mücrim rejimle bağlarını en asgari bir seviyeye indirecektir.

İdlib vilayetinden işlerini yöneten geçici Hükümet, artık hiçbir değeri kalmayan Suriye Lirasının yerine Türk Lirası'nın iş ilişkilerinde ve hizmetlerinde kullanılmasını haklı bulmuştur. Nitekim son haftalarda düşüş hızını artıran Suriye lirasının değerindeki önemli düşüşün ardından temel malzemelerin Türk lirası cinsinden fiyatlandırılmasına başladığı ortaya çıkmıştır.

Ayrıca Bilad-üş Şam’ın Suriyeli uleması, günlük ve ticari işlemlerinde Suriye lirasının Türk lirası ile değiştirilmesini tavsiye etmişlerdir. Çünkü Suriye lirası Türk lirasından farklı olarak istikrar ve halkın parası olma özelliklerini kaybetmiştir. En büyük hedef, piyasa ve fiyat istikrarını sağlamanın yanı sıra, Suriye lirası ile yapılan ticaretin sağladığı döviz ihtiyacını artırarak rejimi daha fazla sıkıntıya sokmak ve rejimin mali otoritesini kurtarılmış alanlar üzerinden geri çekmesini sağlamaktır.

İdlip cephesi, Suriye lirasının dolaşmasını önlemek için aldığı kesin kararla birlikte, bu görevi yürüten serbest bölgelerdeki ofisler veya kurumlar aracılığıyla Suriye lirasından Türk Lirasına geçişin yollarını belirlemiştir.

İdlib'deki Özgür Barolar Birliği de yargı dairesinin harçlarını değeri düşük Suriye Lirası yerine Türk Lirası ile değiştirme kararı almıştır.

Serbest Ekonomistler Sendikası, Türk lirasındaki opsiyonel anlaşma hakkında açıklayıcı bir basın toplantısı düzenledi ve açıklanan stratejinin Türk lirasını Suriye'nin kuzeyinde dolaşan para birimlerine dâhil etmeyi amaçladığını ve yerine koyma komitesi halka Türk lirası ile alışveriş yapmayı tavsiye etmiştir.

Heyet-i Tahrir Elşam’a bağlı Kurtuluş Hükümetine ait çalışanlarının maaşlarının Türk lirası olarak ödenmeye başlanacağının teyit edilmesiyle bunu Suriye lirasına alternatif olarak tedavüle sokmaya karar vermiştir.

Ülkenin kuzeyindeki ticari işlemlerden yerel para biriminin değiştirildiğinin duyurulmasıyla Suriye rejiminin ekonomisi ciddi bir darbe almıştır.

Suriye lirasının çöküşü, ABD Sezar Yaptırım Yasası'nın yürürlüğe girmesinden birkaç gün önce gerçekleşti ve bu da yürürlüğe girmesi halinde Suriye lirasında daha büyük çöküşlere yol açacağı kesindir.

Suriye rejiminin finansman açığını kapatmak için sahip olduğu mal ve fonlardan bir kampanya başlatmasının ardından Başkanlık Sarayı İle anlaşmazlığa düşen Beşar Esad'ın kuzeni Rami Mahluf'un ortaya çıkmasıyla Suriye lirasının çöküşü hızlanmıştır. 

Kuşkusuz Lübnan'daki nakit sıkıntısı ve huzursuzluğun yanı sıra İran’ın  çökmekte olan suç örgütü Esad rejimine yardım etme becerisinin azalması Şam'a dolar akışının kesintiye uğramasına  katkı sağlamıştır. 

 

Whatsapp